ΝΟΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ*
Πριν από 27 χρόνια ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ένας δεξιός πρωθυπουργός, πρότεινε τη «σοσιαλιστική» μεταρρύθμιση της ανάληψης της ιδιοκτησίας της εταιρείας αστικών λεωφορείων της Αθήνας από τους εργαζομένους.
Το μοντέλο που του είχε προταθεί προέβλεπε καλύτερες αποδοχές για τους εργαζομένους και λιγότερες δαπάνες για το κράτος. Η προσπάθεια απέτυχε γιατί η τότε αντιπολίτευση τη σαμποτάρισε. Τα λεωφορεία δόθηκαν σε ιδιοκτήτες λεωφορείων ΚΤΕΛ, ΤΑΞΙ, πολυτέκνους κ.ά., επιφέροντας κάποια οικονομία, αλλά με τους πρώην εργαζομένους στον δρόμο να περιμένουν την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία για να γυρίσουν στις δουλειές τους.
Οπερ και εγένετο. Μία από τις πρώτες πράξεις του ΠΑΣΟΚ μόλις επανήλθε στην εξουσία ήταν η κρατικοποίηση της εταιρείας λεωφορείων.
Ετσι, τα ελλείμματα συνέχισαν να διογκώνουν το χρέος του ΟΑΣΑ. Τα ετήσια έσοδά του είναι 183 εκατ. ευρώ και τα έξοδά του 393 εκατ. ευρώ.
Σήμερα, που το σύστημα καταρρέει, με τη γήρανση των λεωφορείων, με μεγάλο ποσοστό οχημάτων εκτός λειτουργίας και με έλλειψη ανταλλακτικών που οδηγεί σε κανιβαλισμό κάποιων λεωφορείων για να επιδιορθωθούν τα άλλα, το σύστημα της αυτοδιαχείρισης από τους εργαζομένους δεν μπορεί πλέον να εφαρμοστεί. «Πέταξε το πουλί».
Η κατάσταση περιγράφεται με τη φράση «παρακμή πριν από τη χρεοκοπία».
Τώρα πια, για να σωθεί η εταιρεία, χρειάζονται κεφάλαια. Μόνο για την ανανέωση του στόλου απαιτούνται περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ. Ποιος θα τα βάλει; Το κράτος;
Η μόνη λύση είναι να αγοραστεί η εταιρεία από κάποιον επενδυτή που όχι μόνο έχει τα κεφάλαια, αλλά και τεχνογνωσία συγκοινωνιών. Με χαρά άκουσα ότι οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι, που πρόσφατα εξαγόρασαν την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ενδιαφέρονται και για τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας.
Επειδή το σύστημα καταρρέει, τα βήματα πρέπει να είναι γρήγορα και σωστά ώστε να ωφεληθούν όλες οι πλευρές. Η πρόταση που ακολουθεί στοχεύει ακριβώς σε αυτό. Σε μια συμφέρουσα για όλες τις πλευρές κατάσταση «win-win» με ωφελημένους το κράτος, τον επενδυτή, τους εργαζομένους και φυσικά τους πολίτες-επιβάτες.
Το κράτος γλιτώνει από τις άμεσες ανάγκες μεγάλων επενδύσεων και χρηματοδοτεί την εταιρεία, καταβάλλοντας το χιλιομετρικό κόστος των εκτελούμενων δρομολογίων αφαιρουμένων των εισπράξεων, με ποσά μικρότερα των σημερινών. Αν μάλιστα λάβει μέτρα για την προώθηση των ΜΜΜ και μείωση της χρήσης των Ι.Χ., όπως αστυνόμευση των λεωφορειολωρίδων και της παράνομης στάθμευσης στο κέντρο, τα έσοδα από εισιτήρια θα αυξηθούν κατά πολύ, με αποτέλεσμα τα ποσά που καταβάλλει το κράτος να συρρικνωθούν και πιθανότατα να εκμηδενιστούν.
Ο επενδυτής, έχοντας εξασφαλισμένη τη χρηματοδότηση του κόστους ανά χιλιόμετρο και δίνοντας ένα μικρό ποσοστό αυτών των ποσών στους εργαζομένους ώστε να έχουν κίνητρο για πολλά χιλιόμετρα, μπορεί στην αρχή να μην έχει κέρδη αλλά δεν θα έχει και ζημίες. Θα εισπράττει άμεσα ρευστό από τα εισιτήρια κι αν το κράτος πάρει τα μέτρα που αναφέρθηκαν θα παρουσιάσει σύντομα σημαντικά κέρδη.
Οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν θα χάσουν τη δουλειά τους και τον μισθό τους, αλλά θα έχουν και επιπλέον αμοιβές ανάλογα με τα εκτελεσθέντα χιλιόμετρα.
Οι επιβάτες θα απολαμβάνουν τα νέα λεωφορεία που θα αγοράσει η εταιρεία, πυκνότερα δρομολόγια (αφού ελάχιστα λεωφορεία θα είναι στα συνεργεία) και μεγαλύτερη ταχύτητα εξυπηρέτησης (αφού το κράτος θα αστυνομεύει τις λεωφορειολωρίδες για να μειώσει τις χρηματοδοτήσεις).
Μα αν είναι όλα τόσο απλά και ρόδινα, γιατί μέχρι τώρα αυτό δεν έγινε; Γιατί μέχρι σήμερα η αγελάδα-κράτος είχε γάλα και όλοι την άρμεγαν. Κάθε κυβέρνηση έβαζε στη διοίκηση πολιτευτές και κομματικά στελέχη, έκανε τα ρουσφέτια της, οι συνδικαλιστές συνδιοικούσαν και οι εργαζόμενοι είχαν τον μισθό τους άσχετα από την παραγωγικότητα. Ενδεικτικό ότι 4-5 μέρες τον χρόνο η Αθήνα δεν έχει συγκοινωνίες γιατί οι εργαζόμενοι στα ΜΜΜ έχουν τη γενική συνέλευσή τους το μεσημέρι, που η πόλη τους χρειάζεται.
Ολα αυτά έχουν ένα κόστος και η αγελάδα δεν έχει πλέον γάλα. Ηρθε η ώρα για οριστική λύση.
* Ο κ. Νότης Παρασκευόπουλος είναι συγκοινωνιολόγος.