ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ΟΑΣΑ ΤΑΣΟΥ ΤΑΣΤΑΝΗ ΣΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ-ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ «ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΝ»
Παρέμβαση με δική του εισήγηση έκανε ο Πρόεδρος του ΔΣ του
ΟΑΣΑ Τάσος Ταστάνης στο αναπτυξιακό-επενδυτικό φόρουμ με θέμα «Στην Ευρώπη και
Ελλάδα των Συμπράξεων» που διοργάνωσε η πρωτοβουλία A-Energy την Τετάρτη 31
Μαϊου 2017 στο ξενοδοχείο Caravel, στην Αθήνα.
Παραθέτουμε στη συνέχεια ολόκληρη την εισήγηση του
Προέδρου του ΔΣ του ΟΑΣΑ που είχε ως τίτλο: Η «συνάντηση» των ΣΔΙΤ με το ευρύ
κοινό: Η περίπτωση εφαρμογής της τηλεματικής και των «έξυπνων» στάσεων του
ΟΑΣΑ.Το ηλεκτρονικό εισιτήριο.
Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Αγαπητοί συνεργάτες,
Θέλω να σας εκφράσω και εγώ τις ευχαριστίες μου για την
πρόσκληση σας να παρευρεθώ σ’ αυτό το αναπτυξιακό επενδυτικό φόρουμ με το
εξαιρετικά επίκαιρο και ενδιαφέρον θέμα των Συμπράξεων του Δημοσίου και
Ιδιωτικού Τομέα ΣΔΙΤ και να ευχηθώ καλή επιτυχία και στη συνέχεια των εργασιών
σας.
Ο όμιλος ΟΑΣΑ, ως μοναδικός φορέας για το σχεδιασμό, το
συντονισμό και την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου των αστικών συγκοινωνιών
της Αθήνας, όπου περιλαμβάνεται το μετρό, ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομο, τα τραμ, τα
λεωφορεία και τα τρόλεϊ, υλοποιεί σήμερα δύο πολύ σημαντικά έργα ΣΔΙΤ
στρατηγικής σημασίας, την Τηλεματική και το Αυτόματο Σύστημα Συλλογής
Κομίστρου, το Ηλεκτρονικό εισιτήριο όπως πλέον έχει επικρατήσει ως όρος στην
καθημερινότητα των επιβατών, και που σκοπό έχουν αυτά τα δυο έργα να
εκσυγχρονίσουν και να αναδιαρθρώσουν τις καθημερινές μετακινήσεις του
επιβατικού κοινού της Αθήνας, με δεδομένο ότι καθημερινά μετακινούνται 1 εκατ.
πολίτες και πραγματοποιούνται 2,5 εκατ. μετεπιβιβάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό και με την πλήρη στήριξη από την πολιτική
ηγεσία του εποπτεύοντος υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και προσωπικά του
υπουργού κ. Χρήστου Σπίρτζη, εφαρμόσαμε ήδη από τον Απρίλιο του 2016 με πλήρη
επιτυχία την τηλεματική στα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, ενώ βρισκόμαστε στην
τελική ευθεία για την πλήρη εφαρμογή του Αυτόματου Συστήματος Συλλογής
Κομίστρου, τον Αύγουστο του 2017.
Πρόκειται για δύο μεγάλα πρωτοποριακά έργα που χαράσσουν
μια νέα εποχή στις δημόσιες αστικές συγκοινωνίες της Πρωτεύουσας, όπου από
κοινού αναμένεται να αναβαθμίσουν σημαντικά τις υπηρεσίες που παρέχει ο ΟΑΣΑ
προς το επιβατικό κοινό βελτιώνοντας αισθητά την εικόνα και τις παρεχόμενες
υπηρεσίες του Συστήματος Αστικών Συγκοινωνιών της Αθήνας.
Πριν σας παρουσιάσω όμως αναλυτικότερα στοιχεία, θα ήθελα
προηγουμένως να αναφέρω ότι και τα δύο αυτά έργα, που αποτελούν Συμπράξεις του
Δημοσίου με τον Ιδιωτικό Τομέα (ΣΔΙΤ), τα παραλάβαμε με πολλά προβλήματα και
καταβλήθηκαν επίπονες και επίμονες προσπάθειες για να επιταχυνθεί η υλοποίησή
τους.
Και επειδή το συνέδριο αυτό επιδιώκει να διερευνήσει τις
δυνατότητες καλής πρακτικής για την ανάπτυξη νέων έργων με το σύστημα ΣΔΙΤ,
νομίζω πως είναι αναγκαίο να αναφερθώ σε ορισμένες από αυτές τις δυσκολίες που
αντιμετωπίσαμε, έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη και να αποφευχθούν στο μέλλον.
Για παράδειγμα και για τα δυο αυτά έργα στις συμβάσεις που
βρήκαμε δεν υπήρχε Τεχνικός Σύμβουλος από την πλευρά του ΟΑΣΑ για την
παρακολούθηση και την ομαλή εξέλιξή τους. Ο Τεχνικός Σύμβουλος σε τέτοια μεγάλα
έργα είναι απαραίτητος για να επιτυγχάνεται το ποιοτικότερο αποτέλεσμα με το
μικρότερο δυνατό κόστος και να αποφεύγονται, αλλά κυρίως να προλαμβάνονται τα
όποια προβλήματα προκύπτουν πριν τη γέννηση τους.
Για το έργο της Τηλεματικής:
-Η κατασκευή του έργου ξεκίνησε τελικά τον Ιούλιο του
2014, αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει χρονικό διάστημα τριών περίπου χρόνων
από την έναρξη της διαγωνιστικής διαδικασίας ως την οριστικοποίηση της σύμβασης
και την υπογραφή της.
-Χάθηκε, δηλαδή, πολύτιμος χρόνος αποκλειστικά λόγω
γραφειοκρατικών αγκυλώσεων.
-Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί πως η νέα Διοίκηση του ΟΑΣΑ
κλήθηκε να αντιμετωπίσει μαζί με τον ανάδοχο τις συμβατικές υποχρεώσεις και να
παραδοθεί το έργο μέχρι τις 21 Μαρτίου του 2016.
-Παρουσιάστηκαν αρκετά προβλήματα, καθώς στη σύμβαση δεν
είχαν προβλεφθεί σημαντικοί όροι, όπως αυτός για τη δοκιμαστική περίοδο
λειτουργίας του έργου, ενώ η εφαρμογή της Τηλεματικής περιελάμβανε μόνο 1.000
«έξυπνες» στάσεις από ένα πολλαπλάσιο σύνολο στάσεων που υπάρχουν στο δίκτυο
του ΟΑΣΑ, δηλαδή περί τις επτά χιλ. εξακόσιες (7600) στάσεις σε Αθήνα και
Πειραιά. Η Διοίκησή μας αναζητεί τώρα πρόσθετους πόρους για να εντάξει στο
σύστημα άλλες 500 «έξυπνες» στάσεις.
-Τέλος, δεν υπήρχε πρόβλεψη για τη διασύνδεση του
συστήματος τηλεματικής με το αντίστοιχο υφιστάμενο σύστημα του τραμ.
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το Αυτόματο Σύστημα
Συλλογής Κομίστρου, δηλαδή το Ηλεκτρονικό εισιτήριο αξίζει να αναφέρουμε ότι:
- Υπήρξε έλλειψη επικοινωνίας και συνεννόησης των
εμπλεκόμενων φορέων και οργανισμών που συμπράττουν στην υλοποίηση του έργου, με
αποτέλεσμα να υπάρξουν σημαντικές χρονικές καθυστερήσεις.
- Δεν υπήρχε πρόβλεψη ώστε το σύστημα του ηλεκτρονικού
εισιτηρίου να «δένει» με τα άλλα συστήματα των σταθμών του Μετρό, όπως πχ αυτό
της πυρασφάλειας.
- Τέλος, απαιτήθηκαν πρόσθετες δαπάνες για την εγκατάσταση
επιπλέον πυλών εισόδου – εξόδου στο Μετρό για την ομαλή κίνηση του επιβατικού
κοινού.
Όμως, παρόλα τα προβλήματα που προέκυψαν κατά την περίοδο
κατασκευής και λειτουργίας των δύο αυτών μεγάλων έργων κατορθώσαμε, με την
αποφασιστική συμβολή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών και
Μεταφορών, των Διοικήσεων των άλλων συγκοινωνιακών φορέων, της ΣΤΑΣΥ και της
ΟΣΥ, αλλά και των εργαζομένων του ομίλου, να επιλύσουμε όλα τα προβλήματα για
να φτάσουμε στην υλοποίηση και των δύο αυτών μεγάλων έργων.
Επανερχόμενος στο σύστημα της Τηλεματικής στα λεωφορεία
και τρόλεϊ, θα προσπαθήσω σύντομα να σας παρουσιάσω τη λειτουργία της.
Η υλοποίηση και η λειτουργία του έργου γίνεται μέσω
σχήματος ΣΔΙΤ, όπως έχω αναφέρει, με τον ιδιωτικό τομέα να αναλαμβάνει τον
λεπτομερή σχεδιασμό, την αγορά και την εγκατάσταση του εξοπλισμού, τη
συντήρηση, τη τεχνική υποστήριξη και τις απαραίτητες ανανεώσεις εξοπλισμού και
λογισμικού για περίπου 10 χρόνια λειτουργίας. Μετά τη πάροδο της αρχικής
12ετούς περιόδου κατασκευής και λειτουργίας, η υποδομή θα περάσει στον ΟΑΣΑ ο
οποίος θα αναλάβει τη λειτουργία και συντήρησή της.
Ανάδοχος της δωδεκαετούς σύμβασης του έργου είναι η
εταιρεία ειδικού σκοπού Advanced Transport Telematics, η οποία προέκυψε από τις
Intrasoft International και Intracom Κατασκευές. Η κατασκευή του έργου,
συνολικού ύψους 13,3 εκατ. ευρώ χρηματοδοτήθηκε από τον ιδιωτικό φορέα με ίδια
κεφάλαια και δανεισμό, όπου μέρος του δανεισμού, ύψους 3,9 εκατ. ευρώ μέσω
προγράμματος Jessica και συγχρηματοδοτήθηκε κατά 40% από τον ΟΑΣΑ μέσω ΕΣΠΑ,
από το ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ και συγκεκριμένα από το πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση», με το
ποσό των 5,3 εκατ. ευρώ.
Το έργο θα αποπληρώνεται βάσει μηχανισμού πληρωμών κατά
την περίοδο λειτουργίας του, μέσω του συστήματος μηνιαίων ενιαίων πληρωμών
διαθεσιμότητας, με μια καθαρή παρούσα αξία ενιαίων χρεώσεων περιόδου υπηρεσιών
που έχει προϋπολογιστεί σε 26,9 εκατ. ευρώ σε τιμές του 2012. Πιο συγκεκριμένα,
οι πληρωμές διαθεσιμότητας συνδέονται με το κόστος εξοπλισμού και τις δαπάνες
για τις υπηρεσίες λειτουργίας, συντήρησης και τεχνικής διαχείρισης, προκειμένου
να υπάρχει συνεχής και χωρίς προβλήματα λειτουργία. Συναρτώνται με τις
επιδόσεις του συστήματος του έργου και το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Απομειώνονται με βάση κάποιους προκαθορισμένους δείκτες, όπως για παράδειγμα,
αν ο χρόνος αποκατάστασης βλάβης υπερβαίνει κάποιον αριθμό ωρών.
Το έργο περιλαμβάνει το Κέντρο Εποπτείας του ΟΑΣΑ, το
Κέντρο Διαχείρισης των Οχημάτων, τα 10 Τηλεματικά Αμαξοστάσια, τις 1.000
«έξυπνες» στάσεις και τον Τηλεματικό εξοπλισμό σε 2.000 οχήματα και φυσικά την
ιστοσελίδα του ΟΑΣΑ και την εφαρμογή OASA TELEMATICS σε κινητά τηλέφωνα και
tablets.
Οι επιβάτες πληροφορούνται από τις οθόνες που είναι
τοποθετημένες στις στάσεις:
-τον ακριβή χρόνο διέλευσης των οχημάτων όλων των γραμμών
που διέρχονται από αυτές σε πραγματικό χρόνο,
-τη γενικότερη λειτουργία του δικτύου των Αστικών
Συγκοινωνιών με έκτακτα μηνύματα,
-Έχουν τη δυνατότητα ηχητικής ενημέρωσης μέσω του σχετικού
κομβίου στο στύλο της στάσης, ώστε να λαμβάνουν τη σχετική πληροφόρηση και τα
άτομα με ειδικές ανάγκες, όπως οι τυφλοί.
Η ενημέρωση των επιβατών που κάνουν χρήση της εφαρμογής
OASA TELEMATICS γίνεται επίσης μέσω έξυπνων συσκευών, και πιο συγκεκριμένα τα
κινητά τηλέφωνα, τα τάμπλετ, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ο χρήστης
πληροφορείται σε πραγματικό χρόνο για τις θέσεις των οχημάτων κάθε επιλεγμένης
γραμμής πάνω σε χάρτη, για την άφιξη του επόμενου οχήματος, για την πλησιέστερη
στάση στον χρήστη, καθώς και για την βέλτιστη διαδρομή που μπορεί να
ακολουθήσει ο ενδιαφερόμενος, έτσι ώστε να προγραμματίζει έγκαιρα τις
μετακινήσεις του χωρίς να σπαταλά χρόνο περιμένοντας στις στάσεις. Και όλα αυτά
είναι διαθέσιμα στον επιβάτη όπως ανέφερα και παραπάνω μέσω της εφαρμογής OASA
TELEMATICS είτε μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του ΟΑΣΑ. Αξίζει να αναφερθεί ότι
300.000 χρήστες έχουν «κατεβάσει» την εφαρμογή στο κινητό τους τηλέφωνο.
Τέλος, από τα κέντρα ελέγχου του ΟΑΣΑ γίνεται η επίβλεψη
των δρομολογίων σε πραγματικό χρόνο, με αποτέλεσμα τον καλύτερο συντονισμό, τη
διαχείριση και την εποπτεία του συγκοινωνιακού δικτύου.
Όσον αφορά το Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου, δηλαδή
το Ηλεκτρονικό εισιτήριο, η υλοποίηση και η λειτουργία του έργου γίνεται και σε
αυτό το σύστημα μέσω του σχήματος Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Και
σε αυτή την περίπτωση ο ιδιωτικός τομέας ανέλαβε το σχεδιασμό, την εγκατάσταση,
τη συντήρηση, την τεχνική διαχείριση και τη λειτουργική υποστήριξη για περίοδο
12 χρόνων.
Το συνολικό κόστος κατασκευής ανέρχεται σε 58,8 εκατ.
ευρώ. Η ανάδοχος κοινοπραξία είναι η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ και η LG CNS με συμμετοχή
κατά 51% στο κόστος κατασκευής και στο 100% στο κόστος λειτουργίας και
συντήρησης για 10 χρόνια. Ο ΟΑΣΑ ανέλαβε το 49% του κόστους κατασκευής με 28,8
εκατ. ευρώ μέσω ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα από το ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗΣ από το πρόγραμμα
«Ψηφιακή Σύγκλιση».
Οι πληρωμές διαθεσιμότητας που έχουν προϋπολογιστεί σε
καθαρή αξία ύψους 77,1 εκατ. ευρώ για τη 10ετή περίοδο λειτουργίας δεν
συνδέονται με τα έσοδα του ΟΑΣΑ, αλλά με το κόστος εξοπλισμού και τις δαπάνες
λειτουργίας και συντήρησης. Επομένως, συναρτώνται από τις επιδόσεις του
συστήματος και το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και μειώνονται βάσει του βαθμού
συμμόρφωσης με τους δείκτες απόδοσης.
Κατά την έναρξη της λειτουργίας του συστήματος θα υπάρχουν
διαθέσιμες 1 εκατ. «έξυπνες» κάρτες (AΤΗ.ΕΝΑ Card), μία προσωποποιημένη δηλαδή
πλαστική κάρτα που αντικαθιστά τις σημερινές κάρτες απεριορίστων διαδρομών,
δηλαδή τις μηνιαίες, τις τριμηνιαίες, τις εξαμηνιαίες και τις ετήσιες. Επίσης,
θα είναι διαθέσιμα 10 εκατ. πολλαπλά εισιτήρια (AΤΗ.ΕΝΑ Τicket) που καθένα από
αυτά αντικαθιστά τα σημερινά χάρτινα εισιτήρια, το ενιαίο, το ημερήσιο, το
πενθήμερο, του αεροδρομίου κλπ, και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές
από τον χρήστη υπό την αίρεση ότι το διατηρεί σε καλή κατάσταση.
Η απόκτηση του έξυπνου ηλεκτρονικού εισιτηρίου θα είναι
πιο εύκολη και φιλική από ποτέ για τους επιβάτες. Η φόρτισή του θα γίνεται πολύ
πιο εύκολα και με πολλούς τρόπους, από τα Αυτόματα Μηχανήματα, από το
διαδίκτυο, με πιστωτική κάρτα κ.λ.π. Με αυτό τον τρόπο προσπαθήσαμε να
καταργήσουμε τις ουρές στα σημεία έκδοσης καρτών στην αρχή κάθε μήνα. Σε
δεύτερη φάση μελλοντικά, μετά την πλήρη λειτουργία του συστήματος του
ηλεκτρονικού εισιτηρίου, οι χρεώσεις για τη μετακίνηση των επιβατών θα γίνουν
αναλογικές, δηλαδή θα πληρώνει κανείς ανάλογα με την απόσταση που διανύει με τα
Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Το κόμιστρο επομένως για τη μετακίνηση των συμπολιτών
μας θα γίνει αναλογικότερο και άρα δικαιότερο.
Για τον ΟΑΣΑ, η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, όπως
άλλωστε και της Τηλεματικής, θα μας δώσουν σημαντικά ανώνυμα στατιστικά
στοιχεία για τις μετακινήσεις των συμπολιτών μας και επομένως τη δυνατότητα για
να κάνουμε έναν καλύτερο σχεδιασμό των αστικών μεταφορών της Αθήνας στη βάση
των πραγματικών αναγκών του επιβατικού κοινού.
Δεν επαναπαυόμαστε και συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε ακόμα
πιο έξυπνα, καθώς αυτό το σύστημα παρέχει συνεργασίες με έξυπνες εφαρμογές
μετακίνησης, όπως με χώρους στάθμευσης, e-taxi, e-ferry e-bike κλπ.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία μου και επιχειρώντας να κάνω μια
πολύ σύντομη γενικότερη εκτίμηση για την μέχρι τώρα μεθοδολογία των ΣΔΙΤ θα
μπορούσα να πω, ότι είναι ίσως ένας από τους πιο πρόσφορους τρόπους για την
εκτέλεση αναγκαίων κοινωφελών έργων, ιδιαίτερα σήμερα σε μια δύσκολη περίοδο,
την οποία διέρχεται και η χώρα μας, όπου το Δημόσιο δεν μπορεί να διαθέσει
απεριόριστα κονδύλια και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μειώνεται διαρκώς.
Αυτό, ωστόσο, ουδόλως σημαίνει πως ο δρόμος για τις
συμπράξεις αυτές είναι στρωμένος με ροδοπέταλα.
Ότι είναι ο ιδανικός.
Είναι δυστυχώς, και αυτός ναρκοθετημένος με πολλά αγκάθια.
Ένας από τους συμβαλλόμενους είναι, άλλωστε, ο Δημόσιος
Τομέας με τις γνωστές σε όλους μας δυσκολίες. Ο άλλος συμβαλλόμενος είναι ο
ιδιωτικός τομέας με τις επίσης αδιαμφισβήτητες ακαμψίες και προσδοκίες. Εκείνο
που αναζητείται στην προκειμένη περίπτωση είναι η «χρυσή τομή», για να
παρακαμφθούν προκαταλήψεις, ιδεοληψίες και βλέψεις, έτσι ώστε να
δραστηριοποιηθούν όλες οι δυνάμεις με γνώμονα τη διαφάνεια και το κοινό
συμφέρον.
Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η ωρίμανση των έργων.
Με το πόσο καλά έχουν μελετηθεί και με πόση επιμέλεια
έχουν συμβασιοποιηθεί.
Εμείς αντιμετωπίσαμε αρκετά προβλήματα σε σχέση με αυτό.
Πολλά ζητήματα σε σχέση με την πρόοδο των έργων και πολλά κενά αναγκαστήκαμε να
τα καλύψουμε εκ των υστέρων με αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου.
Δεν νομίζω πως αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να περάσει
απαρατήρητο.
Παρ’ όλα αυτά όμως, σας διαβεβαιώνουμε πως θα συνεχίσουμε,
ανεξάρτητα από τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που βρίσκουμε μπροστά μας, να
αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις για δημόσιες αστικές συγκοινωνίες που θα
προσφέρουν ποιοτικό, ασφαλή και προσιτό έργο προς όλους τους πολίτες του
πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας.
Γιατί για εμάς, στόχος μας είναι η μετακίνηση των
συμπολιτών μας με τα Δημόσια Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, να γίνεται από επιλογή,
για την αξιοπιστία την ασφάλεια και την συνέπεια που θα προσφέρουμε και όχι από
ανάγκη.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.