Ο βασικός νόμος για την υγεία και την ασφάλεια των
εργαζομένων, με σκοπό την πρόληψη του εργατικού ατυχήματος, είναι ο Ν.
3850/2010, όπως έχει τροποποιηθεί από τους Ν. 3996/2011, 4144/2013 και
4174/2013.
Ο νόμος αυτός περιλαμβάνει τα μέτρα ασφαλείας που πρέπει να
λαμβάνει ο εργοδότης, αλλά και τις υποχρεώσεις που έχει ο εργαζόμενος σε κάθε
περίπτωση, και έχει εφαρμογή τόσο για τον δημόσιο, όσο και για τον ιδιωτικό
τομέα.
Ειδικότερα, ο εργοδότης ενδεικτικά οφείλει :
- Να εξασφαλίζει γενικά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά και των τρίτων.
- Να εφαρμόζει τις υποδείξεις των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και να διευκολύνει το έργο τους.
- Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας.
- Να ενημερώνει τους εργαζομένους για τους επαγγελματικούς κινδύνους.
- Να φροντίζει για τη συντήρηση και τη σωστή λειτουργία των μέσων παραγωγής και των εγκαταστάσεων.
- Να διευκολύνει την επιμόρφωση των εργαζομένων και να λαμβάνει συλλογικά μέτρα προστασίας.
- Να προσαρμόζει την εργασία στον άνθρωπο, όσον αφορά τη διαμόρφωση των θέσεων εργασίας σε σχέση με τις μεθόδους εργασίας και παραγωγής.
- Να εκτιμά και να καταπολεμά τους κινδύνους.
- Να προσαρμόζεται στις τεχνικές εξελίξεις.
- Να παρέχει τις απαιτούμενες και κατάλληλες οδηγίες στους εργαζομένους.
- Να λαμβάνει υπ’ όψιν του τις ιδιαίτερες ικανότητες κάθε εργαζομένου, σε θέματα ασφάλειας και υγείας.
- Να μεριμνά ώστε να έχουν πρόσβαση στις ζώνες ειδικού και σοβαρού κινδύνου, μόνο οι εργαζόμενοι που έχουν λάβει αντίστοιχη εκπαίδευση.
Επιπλέον, ο εργαζόμενος έχει τις εξής υποχρεώσεις :
- Την εφαρμογή των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας,
- Τη φροντίδα για την ασφάλεια και υγεία, τόσο τη δική του όσο και των υπόλοιπων ατόμων που επηρεάζονται από τις πράξεις και τις παραλείψεις του, σύμφωνα με την εκπαίδευση που έχει λάβει από τον εργοδότη του.
- Την ορθή χρήση των μέσων παραγωγής.
- Την άμεση ενημέρωση του εργοδότη ή του τεχνικού ασφαλείας ή του ιατρού εργασίας, για οποιαδήποτε κατάσταση ικανή να προκαλέσει κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία.
- Την παρακολούθηση σχετικών σεμιναρίων ή άλλων επιμορφωτικών προγραμμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, ο εργαζόμενος οφείλει να υπακούει στις
οδηγίες του εργοδότη και να λαμβάνει την απαιτούμενη εκπαίδευση προκειμένου να
συμβάλλει στην πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων.
Ο ρόλος όμως, του εργοδότη είναι αυτός που καθορίζει
αποφασιστικά την τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας στην επιχείρηση, προς
αποφυγή των εργατικών ατυχημάτων και προς επίτευξη ενός καλού επιπέδου
ασφάλειας στην εργασία.
Ως εκ τούτου, ανάλογα με το είδος της επιχείρησης,
οφείλει να λαμβάνει τόσο τα γενικά μέτρα πρόληψης, όπως αυτά που περιγράφονται
ανωτέρω, όσο και τα ειδικά μέτρα, που αφορούν συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων
και εντοπίζονται σε ειδικά νομοθετήματα.
Σε περίπτωση δε εργατικού ατυχήματος, ο εργοδότης οφείλει :
- Να το αναγγείλει μέσα σε 24 ώρες (για ατυχήματα στις οικοδομές και τεχνικά έργα) ή 48 ώρες για τα υπόλοιπα, στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας (Τοπική Επιθεώρηση Εργασίας), στον φορέα ασφάλισης και στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής.
- Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων στο οποίο να αναγράφονται η περιγραφή και τα αίτια του ατυχήματος.
- Να τηρεί κατάλογο των εργατικών ατυχημάτων που είχαν ως συνέπεια για τον εργαζόμενο ανικανότητα εργασίας μεγαλύτερη των τριών εργάσιμων ημερών.
- Να τηρεί ειδικό βιβλίο καταχώρησης των μετρήσεων και των αποτελεσμάτων ελέγχου του εργασιακού περιβάλλοντος και ιατρικών εξετάσεων.
- Να εφαρμόζει τις υποδείξεις των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο τους, μέσα στην επιχείρηση κατά τους ελέγχους.